Hành trình của rượu Sake: Từ hạt gạo đến ly Sake tinh tế chuẩn Nhật Bản

Trong văn hóa Nhật Bản, Sake không chỉ là một thức uống thông thường. Nó là linh hồn của các nghi lễ Thần đạo, là biểu tượng của sự tinh khiết và là nét chấm phá không thể thiếu trong mọi bữa tiệc sum vầy. Tuy nhiên, ít người hiểu rõ về loại "Quốc Tửu" này, từ quy trình ủ men "Song Song Đa Lên Men" độc đáo, bốn nguyên liệu tối thượng, cho đến cách phân loại phức tạp như Junmai, Ginjo và Daiginjo. Cùng Japana vén màn bí mật đằng sau chai Sake, khám phá nghệ thuật chế tác và cách thưởng thức tinh tế để nâng tầm trải nghiệm ẩm thực của bạn.

I. Rượu Sake là gì?

1. Rượu Sake (Nihonshu)

Rượu Sake, hay chính xác hơn là Nihonshu (日本酒) trong tiếng Nhật, là một loại rượu truyền thống được ủ men từ gạo. Điều quan trọng cần khẳng định là Sake không phải rượu chưng cất như Vodka hay Soju, mà là rượu ủ giống như bia và rượu vang.

Tuy nhiên, Sake khác biệt nhờ vào quy trình "Song Song Đa Lên Men" (Multiple Parallel Fermentation) độc đáo. Ở các loại rượu khác, quá trình đường hóa (chuyển tinh bột thành đường) và quá trình lên men (chuyển đường thành cồn) diễn ra lần lượt. Với Sake, hai quá trình này diễn ra song song trong cùng một thùng ủ, cho phép đạt được nồng độ cồn cao tự nhiên (thường từ 15% đến 20%) mà không cần chưng cất hay thêm cồn phụ trội.

Sự hiện diện của Sake đã kéo dài hơn 2.000 năm, gắn bó mật thiết với đời sống tinh thần và vật chất của người dân xứ Phù Tang, xứng đáng với danh xưng "Quốc Tửu" (Kokushu) cao quý.

2. Vai trò của Sake trong văn hóa và tín ngưỡng Nhật Bản

Sake không chỉ là một thức uống. Nó là biểu tượng của sự thanh khiết, được sử dụng như vật hiến tế quan trọng trong các nghi lễ Thần đạo (Shinto). Uống Sake được xem là hành động kết nối con người với thần linh và cầu nguyện cho vụ mùa bội thu.

Sake cũng không thể thiếu trong các sự kiện trọng đại:

• Kagami Biraki (Nghi thức đập thùng Sake): Một nghi lễ truyền thống mở đầu năm mới, đám cưới hoặc lễ khai trương. Việc cùng nhau đập vỡ nắp thùng và chia sẻ rượu tượng trưng cho sự may mắn, thịnh vượng và hòa hợp.
• Lễ hội: Sake được tiêu thụ trong suốt các lễ hội địa phương (Matsuri), góp phần tạo nên không khí vui tươi và gắn kết cộng đồng.

II. Nghệ thuật chế tác: Bốn nguyên liệu nguyên bản và quy trình gia công hoàn mỹ

Rượu Sake là sự kết hợp hài hòa và tinh tế của bốn nguyên liệu cơ bản, được coi là "thần thánh" trong nghệ thuật chế tác Sake:

• Gạo (Sakamai): Phải là gạo chuyên dùng để ủ rượu (ví dụ: Yamadanishiki, Gohyakumangoku). Lõi tinh bột (Shinpaku) to, ít protein và chất béo, giúp hương vị tinh khiết hơn.
• Nước (Mizu): Chiếm khoảng 80% thành phần. Nguồn nước mềm, tinh khiết là yếu tố quyết định quá trình lên men suôn sẻ và định hình hương vị cuối cùng của rượu.
• Nấm Koji (Kōji-kin): "Linh hồn của Sake". Koji là loại nấm mốc duy nhất có khả năng chuyển hóa tinh bột trong gạo thành đường glucose, mở đường cho men rượu hoạt động.
• Men (Kōbo): Men rượu chuyển hóa đường thành cồn và CO2. Loại men được chọn sẽ quyết định mùi hương (trái cây, hoa cỏ...) và độ phức hợp của vị rượu.

Tỷ lệ mài xát gạo (Seimai Buai): Đây là yếu tố quan trọng nhất để xác định cấp độ tinh khiết của Sake, được gọi là Seimai Buai (精米歩合). Tỷ lệ này cho biết lượng gạo còn lại sau khi đã mài xát. Ví dụ: Sake có Seimai Buai 50% nghĩa là 50% lớp bên ngoài hạt gạo đã được mài bỏ, chỉ giữ lại 50% lõi tinh bột. Tỷ lệ càng thấp, Sake càng tinh khiết và hương vị càng thanh thoát.

III. Hệ thống phân hạng và tiêu chuẩn chất lượng

Phân hạng Sake được tiêu chuẩn hóa theo quy định của chính phủ Nhật Bản, chủ yếu dựa vào tỷ lệ mài xát gạo (Seimai Buai) và việc có thêm cồn ủ hay không.

1. Phân hạng Sake dựa trên tỷ lệ mài xát:

• Junmai (Thuần gạo): Dành cho những ai yêu thích sự nguyên bản. Loại rượu này không giới hạn tỷ lệ mài xát (thường khoảng 60-70%) và chỉ sử dụng 3 nguyên liệu cốt lõi: gạo, nước và men Koji. Kết quả là một hương vị đậm đà, nồng nàn mùi ngũ cốc đặc trưng.

• Honjozo (Cân bằng & Dễ uống): Với tỷ lệ mài xát 70%, Honjozo được các nghệ nhân thêm vào một lượng nhỏ cồn ủ. Bí quyết này giúp làm dịu hương vị, tăng độ khô ráo (dry) và mang lại cảm giác nhẹ nhàng, dễ chịu hơn khi thưởng thức.

• Ginjo (Hương thơm tinh tế): Khi hạt gạo được mài xát tới 60%, chúng ta bước vào thế giới của Ginjo. Dòng rượu này nổi tiếng với hương thơm quyến rũ, nhẹ nhàng phảng phất như trái cây chín mọng hay hoa cỏ mùa xuân (còn gọi là Ginjo-ka), đánh thức mọi giác quan.

• Daiginjo (Đỉnh cao sang trọng): Đây là cấp độ cao nhất trong thế giới Sake, với tỷ lệ mài xát tối đa 50% hoặc hơn. Tại đây, hạt gạo được tinh chế một cách kỹ lưỡng nhất để chắt lọc nên hương vị thanh khiết tuyệt đối, phức hợp và mang lại trải nghiệm sang trọng bậc nhất cho người thưởng thức.

Để chọn ra Sake “riêng” cho bạn cũng cần tham khảo về tỷ lệ mài xát gạo

2. Phân hạng theo phương pháp chế biến đặc biệt:

• Nigori Sake: Sake đục, chưa lọc sạch bã rượu. Có vị ngọt nhẹ, thường dùng tráng miệng.
• Nama Sake: Sake tươi, chưa qua tiệt trùng. Có hương vị sống động và cần được bảo quản lạnh.
• Koshu: Sake ủ lâu năm (thường trên 3 năm). Màu vàng hổ phách, vị đậm đà, phức tạp tương tự Sherry.
• Futsushu: Sake phổ thông, không đạt tiêu chuẩn Premium. Thường được sử dụng rộng rãi trong ẩm thực hàng ngày.

IV. Trải nghiệm tinh tế: Văn hóa thưởng thức và bảo quản Sake

1. Nhiệt độ thưởng thức đa dạng – Bí quyết tạo vị

Sake là một trong số ít đồ uống có thể thưởng thức ở nhiều nhiệt độ khác nhau, mỗi nhiệt độ mang lại một trải nghiệm riêng:

• Reishu (Lạnh, 5-10°C): Thường áp dụng cho các dòng Sake cao cấp như Ginjo và Daiginjo để làm nổi bật hương thơm trái cây và hoa cỏ tinh tế.
• Hiya (Nhiệt độ phòng, 15-25°C): Giúp cảm nhận sự cân bằng, độ axit và độ Umami trọn vẹn nhất của Sake.
• Atsukan (Nóng, 40-55°C): Áp dụng cho Honjozo hoặc Sake phổ thông. Nhiệt độ làm dịu đi vị cồn gắt, làm nổi bật vị Umami sâu sắc, rất thích hợp cho mùa đông.

2. Cách thưởng thức, bộ dụng cụ và nghệ thuật kết hợp của Sake trong ẩm thực

Dụng cụ truyền thống: Thường dùng Tokkuri (bình chứa rượu) và Ochoko (chén nhỏ). Masu (hộp vuông gỗ) dùng trong các dịp lễ hội.

Nghi thức rót rượu: Luôn dùng hai tay để rót cho người khác và khi nhận rượu, thể hiện sự tôn trọng. Tuyệt đối không tự rót cho mình.

Sự kết hợp của Sake trong ẩm thực:

• Tương đồng: Chọn Sake nhẹ, thanh mát (như Daiginjo) với các món ăn tinh tế (Sashimi, Sushi).
• Đối lập: Chọn Sake đậm đà (như Junmai, Koshu) để cân bằng với các món ăn béo ngậy, nướng, chiên hoặc có gia vị mạnh (như Bò Kobe nướng, Tempura, hoặc Phở bò đậm đà).

“Đậm” chất Nhật khi thưởng thức các món ăn Nhật cùng Sake

3. Hướng dẫn Bảo quản 

Để Sake giữ được hương vị tinh hoa, bạn cần lưu ý:

• Tránh ánh sáng và nhiệt độ cao: Bảo quản ở nơi mát mẻ. Đặc biệt Nama Sake (Sake tươi) phải luôn được giữ lạnh (dưới 5°C).
• Sau khi mở nắp: Giống như rượu vang, Sake sau khi mở nắp nên được sử dụng trong vòng 2-3 tuần và bảo quản lạnh để tránh bị oxy hóa.

V. Giá trị tinh túy tạo nên bản sắc của Sake

Rượu Sake không chỉ là một thức uống, mà là sự kết tinh của tinh thần thủ công Nhật Bản (Takumi), nơi sự tỉ mỉ, kiên nhẫn và tinh thần tôn trọng thiên nhiên được đưa lên hàng đầu.

Tại Japana, chúng tôi tự hào mang đến bộ sưu tập Sake được lựa chọn kỹ lưỡng, đại diện cho những tinh hoa của từng cấp độ: từ hương thơm thanh khiết của rượu Sake Kamotsuru Daiginjo Gold 1800ml đến vị Umami đậm đà của các dòng rượu Sake vảy vàng Tamanohikari Junmai Ginjo Shukon .

Hãy để Japana đồng hành cùng bạn trên hành trình khám phá và thưởng thức "Quốc Tửu" Nhật Bản. Khám phá toàn bộ  bộ sưu tập Sake tại Japana để không chỉ nâng chén, không chỉ thưởng thức rượu, mà còn là trải nghiệm trọn vẹn văn hóa.

-------------------

JAPANA - CHUẨN NHẬT TRONG TỪNG TRẢI NGHIỆM

Địa chỉ: Tòa Nhà Trường Thịnh, 76 Nguyễn Háo Vĩnh, Phường Phú Thọ Hòa, TP. HCM

Mess: m.me/japana.sieuthinhat

Hotline: 0975 800 600

Website: https://japana.vn