Bạn biết gì về “Nghệ thuật Trà đạo Nhật Bản”?

Trà đạo hay Zen tea là nét văn hóa độc đáo đã được hình thành từ rất lâu đời tại Nhật Bản, đây là một nghệ thuật không chỉ là thưởng thức trà mà nó còn ẩn chứa và lồng ghép cả nghệ thuật sống trong việc thưởng thức một tách trà, đến nay Trà đạo đã được xem như một nền văn hóa truyền thống của người dân xứ sở mặt trời mọc.

Trà đạo Nhật Bản - Nét văn hóa truyền thống đặc biệt

Trà đạo xuất hiện từ khi nào?

Trà đạo được bắt nguồn từ đất nước Trung Hoa. Đây là quốc gia có nền văn minh lớn ảnh hưởng đến cả khu vực châu Á. Do vậy, trong một thời gian dài, Nhật Bản cổ xưa cũng ít nhiều chịu sự ảnh hưởng này.

Khởi đầu, người Trung Hoa dùng trà để làm thuốc, chữa trị một số bệnh, sau đó trà cũng phát triển thành một thức uống đặc biệt và nổi tiếng của người Trung Quốc. Tuy nhiên, để nâng việc uống trà thành một nghi lễ, một truyền thống văn hóa của sự thưởng thức thì chí có được trên đất nước Phù Tang.

Theo ghi chép của người Nhật, một vị thiền sư Esai (1141 – 1215) đã có một chuyến sang Trung Quốc tham vấn về đạo trở về, ông mang theo một số hạt trà của Trung Quốc trở về, sau đó ông nuôi trồng chúng tại sân chùa tại Kyoto – Nhật Bản. Ông thưởng thức trà và nhận ra được nhiều thú vui trong cuộc sống, từ đó ông đã viết một cuốn sách với tựa đề “Khiết trà dưỡng sinh ký”.

Trà đạo Nhật Bản bắt nguồn từ Trung Hoa

Trong thời gian đầu khi trà được đưa về Nhật Bản, một số quy tắc của một buổi tiệc trà được quy định bởi giới võ sĩ Samurai – giai cấp thống trị xã hội Nhật Bản lúc bấy giờ. Nhà sư Sen no Rikyo (1522-1591), thương gia giàu có nhất trong thời đó đã kế thừa và hoàn thiện lại lễ nghi của một buổi tiệc trà. Đến cuối thời Edo (1603 – 1868), chỉ có nam giới mới được thưởng thức Trà đạo. Cho đến tận thời Meiji (1868 – 1912), phụ nữ Nhật Bản mới chính thức được tham dự tiệc Trà đạo.

Sau đó Trà đạo được lan rộng trong mọi tầng lớp đất nước Nhật Bản, họ kết hợp uống trà với “Thiền” của Phật giáo, nâng cao tính nghệ thuật của Trà đạo. Trong văn hóa thưởng thức trà, nhà sư Murata Juko đã tìm thấy vẻ đẹp giản dị trong cuộc sống, thanh sạch không vướng bụi trần khi thưởng trà. Thông qua đó, Trà đạo còn giúp người Nhật hòa mình vào thiên nhiên, gột rửa tâm hồn, tu tâm dưỡng tính theo tinh thần của Phật giáo.

Ý nghĩa của Trà đạo với cuộc sống

Tinh thần của Trà đạo Nhật Bản được thể hiện qua 4 nguyên tắc cơ bản: “Hòa – Kính – Thanh – Tịch”.

• “Hòa” là sự hài hòa, hòa hợp, giao hòa. Sự hài hòa giừ Trà đạo và con người, là sự hòa hợp của các “trà nhân” với nhau, sự hài hòa giữa trà và các dụng cụ pha trà.
• “Kính” là sự kính trọng, tôn kính của con người đối với mọi sự vật và con người thông qua thưởng thức trà.
• Khi lòng tôn kính với vạn vật đạt tới ngưỡng không phân biệt thì lòng trở nên thanh thản, yên tĩnh. Đó là ý nghĩa của “Thanh”
• Khi lòng thanh thản và bình yên, khi đó cả thế giới sẽ trở nên tĩnh lặng, không màn thế sự, tĩnh tâm dù là ở bất cứ nơi đâu, đó là ý nghĩa của “Tịch”.

4 nguyên tắc khi thưởng trà của người Nhật cũng như một thước đo bản thân vị trà nhân trong con đường Trà đạo.

Thưởng thức Trà đạo như thế nào?

Bước 1: Nước dùng để pha trà

Không bao giờ dùng nước sôi đã pha trà, nước dùng để pha trà trong Trà đạo được giữ ở nhiệt độ 80 đến 90 độ C, được đựng trong một bình thủy hoặc nấu trong một cái ấm kim khí không nắp trên bồn than nhỏ.

Không được dùng nước sôi để pha trà

Bước 2: Làm ấm dụng cụ pha trà

Ấm pha trà và tách uống trà phải được tráng bằng nước sôi để làm ấm trước khi pha trà, sau đó dùng khăn để lau khô.

Sau đó cho trà vào ấm, trà của người Nhật sẽ dưới 2 dạng, bột trà xanh nguyên chất và lá trà còn nguyên.

Làm ấm dụng cụ pha trà với nước sôi

Bước 3: Pha trà

Thông thường, trà sẽ được pha thành 3 lần khác nhau:

• Lần thứ nhất: Pha với nước nóng ở 60 độ C, để trà ngấm trong vòng 2 phút, sau đó rót ra mời khách. Để giảm nhiệt độ của trà, người Nhật sẽ rót nước sôi ra một bình hoặc chén khác.

• Lần thứ hai: Pha trà ở nhiệt độ 80 độ C trong vòng 30 – 40 giây. Cho nước nóng vào ấm trà, lắc nhẹ và rót ra tách cho khách ngay. Nước pha trà cũng được rót qua bình trung gian để giảm nhiệt độ của trà/

• Lần thứ ba: Pha trà với nước nóng 90 độ C,  trong vòng 30 – 40 giây. Nước có thể rót trực tiếp từ bình thủy vào bình trà.

Với các loại trà thượng hạng, có thể pha đến lần 4, 5. Tuy nhiên pha 3 lần được phổ biến với những loại trà thông thường.

Trà sẽ được pha 3 lần trong Trà đạo

Bước 4: Rót trà

Người Nhật sẽ không bao giờ rót trà cho khách một lần đầy tách rồi rót tiếp cho khách tiếp theo, làm vậy sẽ có ảnh hưởng đến vị trà đậm nhạt trong mỗi tách, cũng như không đồng đều lượng trà trong mỗi tách.

Vì vậy khi rót trà, tất cả các tách của khách đều được để trong khay trà, sau đó sẽ rót theo thứ tự 1, 2, 3,4… rót lần đầu khoảng 30 ml/tách (tách lớn 70 ml), sau đó rót lần hai với thứ tự ngược lai 4, 3, 2, 1,… mỗi lần khoàng 20 ml/tách (mỗi tách có tổng cộng 50 ml trà).

Nếu còn dư trà trong bình, họ sẽ phân đều cho các tách sau đó mới mời khách.

Rót trà trong Trà đạo cũng là nghệ thuật

Bước 5: Cách thưởng trà

Khi thưởng thức trà, người Nhật hay ăn một vài loại bánh ngọt để làm gia tăng thêm hương vị trà.

Trong khi dùng trà, người ta ăn bánh (phải ăn hết bánh trong miệng rồi mới uống trà, không vừa ăn vừa uống), sau đó thỉnh thoảng ăn thêm bánh và uống trà tiếp.

Bánh ngọt dùng trong Trà đạo còn được gọi là Wasagi 

Với cách uống trà cầu kỳ, độc đáo và tinh tế của người Nhật đã đưa Trà đạo Nhật Bản thành một môn nghệ thuật và cũng là một nét văn hóa truyền thống nổi tiếng khắp thế giới