Mâm cúng Tết Đoan ngọ gồm những món gì, cúng thế nào cho đúng?

Tết Đoan ngọ là ngày 5 tháng 5 âm lịch hàng năm, là ngày Tết đặc trưng trong văn hóa của người dân Việt Nam. Và tùy theo từng vùng miền, gia đình thì sẽ các thành phần trên mâm cúng cũng sẽ được “biến hóa” khác nhau. Vậy mâm cúng Tết Đoan ngọ gồm những món gì, cúng thế nào cho đúng? Hãy cùng tìm hiểu ngay dưới đây.

1. Nguồn gốc, ý nghĩa của ngày Tết Đoan ngọ

Tết Đoan Ngọ là gì? Nguồn gốc Tết Đoan ngọ

Tết Đoan ngọ là ngày lễ truyền thống của Việt Nam và một số nước châu Á. Theo truyền thuyết Việt Nam, Tết Đoan ngọ (Tết giết sâu bọ) có từ lâu đời. Truyện kể rằng vào vào ngày sau vụ mùa, nông đang ăn mừng vì sắp có mùa vụ bội thu thì lại bị sâu bọ kéo đến ăn hết trái và thực phẩm đã thu hoạch. Người dân không biết phải làm thế nào. Bỗng nhiên lúc này có ông lão tự xưng là Đôi Truân, chỉ cho người dân các lập đàn cúng, bao gồm: bánh tro, trái cây. 

Tết Đoan ngọ là ngày gì? Nguồn gốc của Tết Đoan ngọ

Sau khi cúng xong thì đàn sâu bọ đều chết hết và biến mất. Ông lão còn dặn rằng “sâu bọ hằng năm vào ngày này rất nhiều, hung năm nên mỗi năm vào đúng ngày này cứ làm những gì ta dặn thì sẽ trị được chúng”. Người dân biết ơn, định cảm tạ thì đã không thấy ông lão đâu. Và để ghi nhớ ngày ngày, người dân đã đặt trên là Tết giết sâu bọ (Tết Đoan ngọ) vào ngày 5/5 âm lịch hàng năm.

Ngày Tết Đoan ngọ được coi là ngày Tết truyền thống thứ 2 của người Việt Nam. Vào ngày này, thường có phong tục văn hóa độc đáo như:

+ Tết Đoan ngọ hay còn được gọi là Tết giết sâu bọ. Do bắt nguồn vào thời gian chuyển mùa, có nhiều côn trùng và dịch lễ. 

+ Tết Đoan ngọ gắn liền với bánh ú tro (bánh gio), rượu nếp và trái cây. Bởi theo tục lệ thì sẽ giúp diệt được hết sâu bọ.

+ Thường cúng tổ tiên vào giờ Ngọ

Ý nghĩa Tết Đoan ngọ

Tết Đoan ngọ (Tết giết sâu bọ) là ngày Tết truyền thống trong nét đặc trưng văn hóa lâu đời của người dân Việt Nam. Đặc biệt, ở các làng quê Việt Nam hiện nay, vẫn rất coi trọng ngày Tết này. Và coi là một ngày lễ đặc biệt để cả gia đình sum vầy bên nhau, hạnh phúc và thực hiện các văn khấn cúng phòng ngừa dịch bệnh. Tết Đoan ngọ thường diễn ra vào ngày 5 tháng 5 âm lịch, thuộc tiết Đại Thử. Sau lễ cúng thì cả gia đình sẽ quây quần bên nhau, cùng nhau thưởng thức đồ lễ để diệt trừ sâu bọ, xua đuổi đi những dịch bệnh, bệnh tật.

Ý nghĩa ngày Tết Đoan ngọ truyền thống

Bên cạnh đó, ngày Tết Đoan ngọ được xem là ngày lễ đặc biệt, giữ gìn nhiều nét đặc trưng trong văn hóa lâu đời của con người Việt Nam. Đặc biệt, trong thời kỳ hội nhập phát triển như hiện nay, thì việc lưu giữ những nét đẹp văn hóa của ông cha ta vẫn vô cùng quan trọng.

2. Mâm cúng Tết Đoan ngọ gồm những món gì?

Tết Đoan ngọ là ngày Tết truyền thống đặc biệt có từ lâu đời, cũng là dịp để các thành viên trong gia đình đoàn tụ với nhau. Vào ngày này, mọi người sẽ làm mâm cúng dâng lên tổ tiên cầu mong cho một mùa vụ bội thu, sâu bọ thì sẽ chết hết. Tuy nhiên, mâm cúng Tết Đoan ngọ gồm những món gì? Tìm hiểu ngay dưới đây.

Bánh ú tro (bánh gio)

Bánh ú tro (bánh gio) là món ăn truyền thống trong ngày Tết Đoan ngọ tại các miền Bắc, Nam Bộ hoặc Nam Trung Bộ nước ta. Bánh tro được coi là sự kết hợp của tinh hoa đất trời, với sự chuẩn bị công phu, tỉ mỉ. Đặc biệt, ông cha ta từng quan niệm tháng 5 thuộc tiết Đại Thử, là lúc “độc trời” nhất trong năm. Bởi lúc này thời tiết oi bức, dễ sinh dịch bệnh, vì thế ăn các món ăn có sự hấp thụ đặc tính của cây cỏ sẽ giúp giải nhiệt hiệu quả.
 

Mâm cúng Tết Đoan ngọ gồm những món gì?

Bánh ú tro được chế biến từ gạo nếp, thường được ăn lúc nguội cùng với mật mía. Tất cả tạo nên sự thơm ngon đặc trưng của tinh hoa đất trời.

Cơm rượu nếp

Cơm rượu nếp là món ăn Tết Đoan ngọ không thể thiếu. Đặc biệt ở miền Bắc, từ xưa, cơm rượu nếp đã xuất hiện trong các hàng quán ngoài chợ, trên những gánh hàng rong thường gặp. Cơm rượu nếp được lên men tự nhiên, tạo nên hương vị thơm nồng đặc trưng, vị ngọt của gạo nếp và cay nồng đầu lưỡi của rượu. Thường được vo tròn hoặc ép lại thành từng khối trong các mâm dâng lên tổ tiên ngày Tết Đoan ngọ.

Cơm rượu nếp là món ăn cúng Tết Đoan ngọ không thể thiếu

Và theo dân gian thì cơm rượu nếp được ăn ngay khi vừa ngủ dậy sẽ giúp diệt sâu bọ hiệu quả. Bởi vị cay nồng của rượu nếp khiến cho các loại sâu bọ bị tiêu diệt. Ngoài ra, món rượu nếp Tết Đoan ngọ này với hương vị thơm ngon đặc trưng, kích thích vị giác. Cũng là một món ăn thú vị đối với nhiều người đấy.

Chè kê hoặc chè trôi nước

Tết Đoan ngọ nên cúng gì? Chè kê hoặc chè trôi nước là món ăn phổ biến. Bởi đây là món ăn có sự kết hợp của gạo nếp - tinh hoa của đất trời cùng với đậu xanh. Theo quan niệm dân gian thì có khả năng tiêu diệt sâu bọ cực tốt. Và tùy theo vùng miền thì sẽ có những cách chế biến và cúng khác nhau. Tuy nhiên, đều tạo nên nét đặc trưng văn hóa tâm linh của con người Việt Nam.

Mâm cúng Tết Đoan ngọ gồm những món gì?

Thịt vịt

Một món cúng Tết Đoan ngọ mà ít người biết đến chính là thịt vịt, thường phổ biến ở miền Trung. Theo Đông y, thịt vịt có tính mát, ngọt, có khả năng bồi bổ cơ thể. Đặc biệt, vào ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch cùng là thời điểm vịt vào mùa, thịt vịt thường béo và không có mùi hôi. 

Một món cúng Tết Đoan ngọ mà ít người biết đến chính là thịt vịt, thường phổ biến ở miền Trung

Chính vì thế, ở miền Trung thường sử dụng thịt vịt để cúng dâng lên tổ tiên. Vừa giúp diệt sâu bọ vừa giúp tốt cho sức khỏe của con người.

Hoa quả theo mùa

Cùng với bánh ú tro, cơm rượu nếp thì hoa quả theo mùa chính là thức quà không thể thiếu để dâng lên tổ tiên nhân ngày Tết diệt sâu bọ. Hoa quả thường sử dụng là hoa quả tươi, theo mùa, ví dụ như: mận, đào, vải,... Đây được coi là những hoa quả đặc trưng thường thấy trong mâm cúng ngày Tết Đoan ngọ.

Mâm cúng Tết Đoan ngọ gồm những món ăn gì?

3. Cúng Tết Đoan ngọ như thế nào cho đúng?

Đến đây thì chắc hẳn các bạn đã biết mâm cúng Tết Đoan ngọ gồm những món gì rồi đúng không nào? Sau khi chuẩn bị đầy đủ lễ vật thì bạn sẽ đặt mâm cúng lên bàn thờ gia tiên như thông thường. Có thể cúng ở ngoài trời với mong muốn xua tan hết đi sâu bọ, bệnh tật giúp một năm mùa màng bội thu hơn.

Tết Đoan ngọ mùng 5 tháng 5 âm lịch thường sẽ được cúng bái vào đúng giờ Ngọ (giữa trưa). Bởi Đoan là mở đầu, Ngọ là thời gian từ 11h đến 13h. Sau khi tiến hành nghi lễ cúng bái, thắp hương thì bạn sẽ đọc bài văn khấn lên gia tiên. Và đợi hương cháy hết thì cả gia đình sẽ quây quần bên nhau, cùng nhau thưởng thức các thức quà tinh hoa của đất trời này.

4. Văn khấn Tết Đoan ngọ tại nhà

Văn khấn Tết Đoan ngọ là “thủ tục” không thể thiếu trong ngày Tết Đoan ngọ. Dưới đây là mẫu văn khấn để bạn có thể tham khảo:

Văn khấn Tết Đoan ngọ tại nhà

Nam mô a di Đà Phật (3 lần)

Con lạy 9 phương trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười Phương.

Con kính lạy Hoàng thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị Tôn thần.

Con kính lạy Tổ tiên, Hiền khảo, Hiền tỷ, chư vị Hương linh.

Tín chủ con tên là: Hoàng Văn A. Ngụ tại: số nhà 12 ngõ 36 Trần Bình, Mai Dịch, Hà Nội.

Hôm nay là ngày Tết Đoan Ngọ, chúng con sữa sang hương đăng, sắm sanh lễ vật, hoa đăng, trà quả dâng lên trước án. 

Chúng con kính mời ngài Bản cảnh Thành hoàng, Chư vị Đại Vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long Mạch, Tài thần, cúi xin các Ngài giáng lâm trước án chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật.

Chúng con kính mời các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ, chư vị Hương linh gia tiên nội ngoại họ Hoàng, cúi xin các vị thương xót con cháu chứng giám tâm thành thụ hưởng lễ vật.

Tín chủ con lại kính mời các vị Tiền chủ, Hậu chủ tại nhà này, đất này đồng lâm án tiền, đồng lai hâm hưởng, độ cho chúng con thân cung khang thái, bản mệnh bình an. Bốn mùa không hạn ách, tám tiết hưởng bình an thịnh vượng.

Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô a di Đà Phật (3 lần)

5. Tết Đoan ngọ kiêng gì để tránh điều dữ?

Đối với ngày Tết Đoan ngọ nói riêng hay các ngày lễ truyền thống của người dân Việt Nam nói chung thì mọi người đều mong ước gia đình bình an, gặp dữ hóa lành. Tuy nhiên, Tết Đoan ngọ cần kiêng điều gì? Tham khảo ngay dưới đây:

Tết Đoan ngọ cần kiêng những gì?​

Kiêng soi gương vào ban đêm

Theo quan niệm từ xưa, 23h - 1h sáng là thời điểm khí âm lấn át, và gương là vật hội tụ khí âm mạnh. Vì thế, theo phong thủy thì con người nên tránh soi gương, chụp ảnh vào giờ này, dễ gây hại đến sức khỏe.

Kiêng xếp mũi giày quay vào trong

Việc xếp mũi giày vào trong có nghĩa là dẫn tà khí theo về nhà, do đó bạn cần nên kiêng kỵ. Tránh việc xếp mũi giày vào trong, đặc biệt là khi ra ngoài vào đêm muộn.

Không nên để rơi mất tiền

Vào ngày Tết Đoan ngọ thì bạn nên tránh để rơi mất tiền. Bởi theo quan niệm từ xưa nó mang nghĩa không may mắn, giống như đánh rơi tài lộc, phú quý của gia đình.

Không nên ở những nơi có nhiều âm khí

Không chỉ riêng ngày Tết Đoan ngọ, mà tất cả các ngày trong năm thì bạn cần tránh ở lại những người có nhiều âm khí. Đặc biệt đối với những người “nhẹ vía”. Bởi sẽ khiến cho ma quỷ “theo” và khiến bạn gặp nhiều điều xui rủi trong cuộc sống.

Phía trên là toàn bộ thông tin về mâm cúng Tết Đoan ngọ gồm những món gì để bạn có thể tham khảo. Hy vọng sẽ giúp cho bạn và gia đình có một ngày lễ tết sum họp quân quần hạnh phúc bên nhau nhé.